ĐỌC THÊM:
LỜI TIỄN DẶN
(Trích “Tiễn dặn người yêu”- Truyện thơ dân tộc Thái)
I.KIẾN THỨC CƠ BẢN
1.Truyện thơ Tiễn dặn người yêu
Tiễn dặn người yêu(xồng chụ xon xao) là một truyện thơ nổi tiếng của dân tộc Thái. Câu chuyện kể về sự trắc trở trong tình yêu và hôn nhân của đôi bạn tình người Thái. Hai người tuy làm bạn với nhau từ nhỏ, lớn lên lại yêu thương gắn bó nhưng không lấy được nhau vì gia cảnh của bạn trai quá nghèo hèn. Cô gái bị cha mẹ gả cho một nhà giàu rồi cô gái lại bị bán vào cửa quan. Cuối cùng tàn tạ, cô gái bị đem ra chợ bán. Lúc ấy đâu ngờ, chàng trai đã “mua” đuợc cô gái với giá chỉ bằng một cuộn lá dong. Cuối cùng, họ nhận ra nhau rồi về sống với nhau cho trọn lời ước cũ: “Không lấy được nhau mùa hạ, sẽ lấy nhau mùa đông. Không lấy nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi goá bụa về già”.
2.Đoạn trích Lời tiễn dặn
Lời tiễn dặn là đoạn trích miêu tả rất rõ tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn cô gái về nhà chồng và phải chứng kiến cảnh khi ở nhà chồng, cô gái bị chính người chồng đánh đập.
II.HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM
1.Tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn người yêu về nhà chồng.
Phải tiễn người yêu về với nhà chồng, lòng chàng trai vô cùng đau xót. Thế nhưng trên đường đưa tiễn, chàng trai gọi chị là “người đẹp anh yêu”, khẳng định tình yêu trong chàng trai vẫn còn thắm thiết. Nhưng cũng có lúc, tình cảm của chàng trai mâu thuẫn với hiện thực khách quan là cô gái đang “cất bước theo chồng” (thậm chí đã có con với chồng). Lúc tiễn đưa, chàng trai có những cử chỉ, hành động dường như muốn níu kéo cho dài ra giây phút được ờ thêm bên cô gái. Chàng trai phải được dặn cô gái đôi câu thì mới ‘‘đành lòng” quay gót. Chàng trai muốn ngồi lại bên cô gái, âu yếm cô để “ủ lấy hương người” cho mai sau “khi chết”, lửa xác (của mình) vẫn được hơi người thương yêu. Chàng trai nựng con cô gái mà như nựng chính con mình. Cách ứng xử ấy nói lên tình thương yêu vô bờ mà chàng trai dành cho cô gái.
Như vậy, lúc tiễn đưa, chàng trai sống trong tâm trạng dằn vặt, day dứt khổ đau. Phải chăng chính vì thế mà hai câu thơ cuối đoạn như là một sự phá phách. Nó khẳng định cái ý chí quyết tâm đoàn tụ của cả hai ngưòi.
2.Tâm trạng, hành động của cô gái lúc bước chân về nhà chồng.
Đoạn thơ là lời của chàng trai, vì thế tâm trạng của cô gái chỉ là gián tiếp. Tuy được biểu hiện qua ánh mắt và suy nghĩ của chàng trai, thế nhưng, chúng ta vẫn có thể nhận ra. cô gái dường như cũng muốn níu kéo cho dài ra những giây phút cuối cùng ở bên chàng trai. Cô gái chân bước đi mà đầu “còn ngoảnh lại” mắt còn “ngoái trông anh”, chân bước càng xa thì lòng càng đau đớn,… chính từ các tâm trạng ấy mà cứ mỗi lần qua một cánh rừng cô gái đều lấy đó là cái có; để mà dừng lại đợi chờ chàng trai.
3.Tâm trạng, thái độ, cử chỉ ân cần của chàng trai đối với cô gái trong những ngày anh còn lưu lại ở nhà chồng của cô gái.
Văn bản này đã lược đi đoạn mà cô gái bị chồng đánh ngã lăn ra bên miệng cối gạo, bên “máng lợn vầy”. Đoạn trích bắt đầu từ hành động chạy lại nâng đỡ cô gái dậy, phủi áo. chải tóc cho cô của chàng trai. Sau đó, chàng trai còn đi chặt tre về làm ống làm thuốc cho cô ‘‘uống khỏi đau”. Những hành động ấy rõ ràng biểu lộ niềm xót xa thương cảm của anh đối với nỗi đau của cô gái. Một sự cảm thông, đó là điều mà cô gái đang rất cần trong hoàn cảnh ấy. Từ nỗi xót xa, trong lòng chàng trai bỗng bật lên ý chí quyết tâm đưa cô gái về đoàn tụ với mình. Từ câu thơ “Tơ rối đôi ta cùng gỡ” đến hết đoạn chính là những câu thơ thể hiện cho cái ý chí và quyết tâm ấy.
4.Đoạn trích có sử dụng rất nhiều câu thơ có sự trùng điệp từ, kiểu câu,…
Ví dụ:
-Vừa đi vừa ngoảnh lại
Vừa đi vừa ngoái trông…
-Chết ba năm hình còn treo đó
Chết thành sông, vục nước uống mát lòng
…
Chết thành hồn, chung một mái song song.
-Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng
Yêu nhau, vêu trọn kiếp đến già,…
Thể hiện nghệ thuật bằng cách sử dụng nhiều câu thơ với nhiều hình ảnh so sánh tương đồng, những hình ảnh ẩn dụ liên tiếp hay lớp lớp những câu có một cấu trúc cú pháp chung, tác giả dân gian muốn nhấn mạnh sự thuỷ chung son sắt trong tình yêu của đôi bạn trẻ. Nó cũng đồng thời khẳng định cái ý chí và ước mơ đoàn tụ không gì lay chuyển nổi của chàng trai và cô gái. Chọn cách diễn đạt như vậy, tác giả dân gian đã mã hoá ngôn ngữ một cách thành công những cảm xúc dâng trào dâng mãnh liệt trong lòng của những con người sống chất phác, mạnh mẽ giữa thiên nhiên núi rừng hùng vĩ.
